Chłoniak u psa - występowanie

Chłoniak (chłoniak złośliwy, chłoniakomięsak, mięsak limfatyczny) jest najczęstszym nowotworem z układu krwiotwórczego psów stanowiąc ok. 80-90% tych procesów oraz 5-7% nowotworów psów w ogóle. Częstotliwość występowania wynosi 13-24 nowe przypadki na 100 000 psów w ciągu roku. Choroba dotyczy w większości psów w średnim wieku (średnio 6-7 letnich). Częściej stwierdzano chłoniaka u terierów szkockich, bokserów, basetów, buldogów, labradorów, airedale terierów i bernardynów.
Chłoniak psów klasyfikowany jest według kryterium lokalizacji anatomicznej, obrazu histologicznego komórek i guza oraz ich immunofenotypu.

Chłoniak u psa - objawy

Z uwagi na lokalizację anatomiczną wyróżnia się postaci:

• chłoniak wieloogniskowy/węzłowy - powiększenie pojedynczych lub wszystkich węzłów chłonnych, może pojawiać się powiększenie wątroby, zajęcie szpiku kostnego i innych narządów; na ogół brak jest innych objawów, choć może pojawiać się utrata masy ciała, niechęć do jedzenia, apatia, hiperkalcemia (zwiększone przyjmowanie wody, oddawanie moczu, niechęć do jedzenia, wymioty, zaparcia, posmutnienie, słabość mięśniowa, zaburzenia rytmu serca), rzadko objawy skazy krwotocznej, choroby zakrzepowo-zatorowej, zmiany w gałkach ocznych, objawy neurologiczne, zakażenia wtórne,
• chłoniak śródpiersiowy - powiększenie węzłów chłonnych śródpiersiowych przednich, często związane z obecnością płynu w jamie opłucnej i niekiedy zajęciem szpiku kostnego; występują najczęściej kaszel, duszność, ulewanie, u psów objawy hiperkalcemii (zwiększone przyjmowanie wody, oddawanie moczu, niechęć do jedzenia, wymioty, zaparcia, posmutnienie, słabość mięśniowa, zaburzenia rytmu serca),
• chłoniak pokarmowy - w postaci pojedynczych nacieków, bądź zmian rozlanych wieloogniskowych jelit z/bez zajęcia węzłów chłonnych krezkowych; może objawiać się wymiotami, biegunką, niechęcią do jedzenia, utratą masy ciała, bolesnym i utrudnionym oddawanie kału lub nadmiernym parciem na kał, niekiedy zapaleniem otrzewnej wtórnym do całkowitej niedrożności i pęknięcia ściany jelita,
• chłoniak skórny – może przebiegać w formie epiteliotropowej (długotrwałe wyłysienia, depigmentację, złuszczanie naskórka, świąd, rumień; choroba postępuje miesiącami lub latami, aż do formowania strupów, owrzodzeń, a wreszcie guza) lub nieepiteliotropowej (choroba bardziej złośliwa, niż poprzednia, rozprzestrzeniająca się z licznych ognisk w skórze na węzły chłonne, narządy jamy brzusznej i szpik kostny),
• chłoniak pozawęzłowy – może dotyczyć wszystkich narządów, ale najczęściej lokalizuje się w nerkach (często u kotów i prowadząc do ich niewydolności), gardle i nosie, gałkach ocznych i układzie nerwowym.

Chłoniak u psa - diagnostyka

Rozpoznawanie chłoniaka opiera się o badanie cytopatologiczne (materiału pobranego w czasie biopsji cienkoigłowej lub badaniu płynu z jamy ciała), rzadziej histopatologiczne fragmentu tkanki (narządu lub węzła chłonnego; kiedy badanie cytoppatologiczne nie daje jednoznacznego wyniku). Biopsja cienkoigłowa nie wymaga znieczulenia pacjenta i jest praktycznie bezbolesna.
Badaniami dodatkowymi są: badanie morfologii krwi, badania biochemiczne surowicy, badanie RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej (rzadziej klatki piersiowej), badanie ogólne moczu, u kotów badanie w kierunku wirusa białaczki i wirusa niedoboru immunologicznego. Wszystkie te badania służą określeniu stopnia zaawansowania klinicznego choroby oraz oznaczeniu wyjściowych wartości parametrów przed leczeniem.

Chłoniak u psa - leczenie

• Chemioterapia onkologiczna
  Zdecydowanie najczęstszą metodą leczenia chłoniaków u psów i kotów jest chemioterapia onkologiczna wielolekowa. Jeśli planuje się leczenie cytostatyczne, nie należy podawać zwierzęciu glikokortykosteroidów, gdyż wywołują one oporność na leki cytostatyczne, a więc obniżają odsetek odpowiedzi i skracają czas przeżycia. Reakcję na leczenie ocenia się na podstawie rozmiarów węzłów chłonnych lub guza. Stan pacjenta monitorowany jest w oparciu o badania hematologiczne i inne parametry (zależnie od stosowanych leków cytostatycznych). W większości przypadków po pewnym czasie następuje wznowa chłoniaka w wyniku wykształcenia się oporności na leki cytostatyczne. Wprowadzane jest wtedy leczenie ratujące (schemat ratujący). Stosowane są różne protokoły chemioterapii wielolekowej. Dobór zestawu leków dla danego przypadku uzależniony jest od stanu zwierzęcia, fenotypu chłoniaka (B- lub T-komórkowy), stopnia złosliwości procesu. Każdorazowo opcje postępowania są omawiane z opiekunem zwierzęcia i to on podejmuje decyzje co do rodzaju/intensywności chemioterapii.
• Chirurgia onkologiczna
  Leczenie chirurgiczne ma zastosowanie w niektórych tylko formach anatomicznych choroby. Wiele przypadków chłoniaka jelit wymaga otwarcia jamy brzusznej. Przypadki chłoniaka rdzenia kręgowego lub pojedynczych guzów skóry także mogą być leczone chirurgicznie.
• Radioterapia
  Radioterapia może być stosowana dla: pojedynczych i nieoperacyjnych guzów skóry, chłoniaka jamy nosowej, chłoniaka doczaszkowej części śródpiersia (niektóre przypadki).

Chłoniak u psa - długość życia

Niżej przestawione liczby należy traktować jedynie orientacyjnie. Czas przeżycia jest inny dla poszczególnych przypadków, biorąc pod uwagę kondycję pacjenta, stopień zaawansowania choroby oraz istnienie schorzeń towarzyszących.

• Bez leczenia średni czas przeżycia dla psów lub kotów z chłoniakiem wynosi tylko 6-8 tygodni.
• Chemioterapia onkologiczna może znacząco wydłużyć życie zwierzęcia, średnio o 10-12 miesięcy, często znacznie więcej. Wyleczenie całkowite u psów uzyskuje się u 10-15% pacjentów.
• Leczenie glikokortykosteroidami może wydłużyć życie do ok. 3 miesięcy.

Ponieważ wyleczenie jest stosunkowo mało prawdopodobne, podstawowym celem leczenia jest uzyskanie całkowitej remisji chłoniaka, a tym samym zapewnienie zwierzęciu życia bez objawów chorobowych. Udaje się to osiągnąć w zdecydowanej większości przypadków (ok. 80%). Takie zwierzęta prowadzą praktycznie normalne życie.