Celem chemioterapii onkologicznej jest przede wszystkim poprawienie jakości życia zwierzęcia. Szczegółowe zalecenia dotyczące leczenia są każdorazowo określane dla każdego przypadku klinicznego. Stosowanie leków cytostatycznych odbywa się według zaplanowanego schematu leczniczego. Optymalną sytuacją jest, kiedy możemy podawać leki dokładnie według tego schematu.
Chemioterapia onkologiczna może by stosowana jako leczenie:
- podstawowe - przede wszystkim w nowotworach z układu krwiotwórczego, także w innych,
- uzupełniające - jako dodatkowa metoda lecznicza, np. po lub rzadziej przed leczeniem chirurgicznym,
- paliatywne - mające na celu jedynie poprawienie samopoczucia zwierzęcia, jakości jego życia, kiedy nie istnieje szansa jego wyleczenia całkowitego.
Generalną zasadą jest, że chemioterapia onkologiczna daje tym lepsze rezultaty, im wcześniej zostaje wprowadzona w czasie choroby nowotworowej. Od tej zasady istnieją nieliczne wyjątki.
Leki przeciwnowotworowe działają niewybiórczo na komórki najszybciej mnożące się, którymi są najczęściej w organizmie komórki nowotworowe. W myśl tego stosowanie leków cytostatycznych powinno mieć miejsce przede wszystkim w nowotworach rozwijających się "szybko". Niestety także zdrowe komórki organizmu narażone są na działanie leków, przede wszystkim komórki szpiku kostnego i przewodu pokarmowego. Jednak stosowanie leków cytostatycznych nie powinno wiązać się ze znaczącym pogorszeniem poziomu życia zwierzęcia.
Oprócz korzyści, chemioterapia onkologiczna pociąga za sobą niestety także niebezpieczeństwa wiążące się z narażeniem:
- zwierzęcia leczonego na efekty uboczne działania stosowanych leków,
- personelu weterynaryjnego na kontakt z lekami cytostatycznymi,
- właścicieli/opiekunów zwierząt na kontakt z lekami i ich metabolitami na skutek styczności z leczonym zwierzęciem.
Każdorazowo przed podaniem leku cytostatycznego konieczne jest badanie liczby krwinek białych/leukocytów i płytek krwi. Zazwyczaj wiąże się to z założeniem do żyły wenflonu, przez który podany będzie następnie lek. Co ok. 6 tygodni wskazane jest wykonanie badania biochemicznego krwi oceniającego wydolność nerek i wątroby (ALT, bilirubina całkowita, mocznik, kreatynina) z krwi pobranej po min. 6-8 godzinnej głodówce. Takie badanie należy wykonać w razie potrzeby. Pozwala ono wychwycić wcześnie nieprawidłowości dotyczące wymienionych narządów mających kluczowe znaczenie dla dobrej tolerancji leków do chemioterapii.
Nie ma na rynku preparatów leków cytostatycznych przeznaczonych dla zwierząt, stąd stosowane są preparaty przeznaczone dla ludzi, zalecając dawki oparte na rzetelnych przesłankach naukowych i mające udowodnioną skuteczność u zwierząt.
dr n. wet. Dariusz Jagielski
onkolog weterynaryjny
Absolwent Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Członek Europejskiego Stowarzyszenia Onkologii Weterynaryjnej. Uczestnik i wykładowca licznych sympozjów weterynaryjnych (w kraju i za granicą).
Autor licznych publikacji z dziedziny onkologii weterynaryjnej. Przez ponad 10 lat był wykładowcą akademickim (zajmującym się onkologią i hematologią weterynaryjną), a przez ponad 4 lata – przewodniczącym Sekcji Onkologii Polskiego Stowarzyszenia Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt. Wykładowca podyplomowych studiów specjalizacyjnych dla lekarzy weterynarii.
Dyrektor medyczny w jedynym w Polsce Ośrodku radioterapii megawoltowej dla zwierząt - RTWet