Pierwotne nowotwory kości psów i kotów mogą dotyczyć zarówno szkieletu kończyn (częściej), jak i osiowego. Najczęstszym typem histologicznym w obu lokalizacjach jest kostniakomięsak (osteosarcoma - OS) obejmujący 75-85% przypadków u psów. 

Kostniakomięsak (OS) - występowanie

Nadreprezentowane są w tej grupie psy duże i olbrzymie, tylko 5% przypadków dotyczy psów o wadze poniżej 15 kg. Nowotwór najczęściej dotyczy psów w wieku średnim i starszych (średnio 7-letnich), choć notowano też zachorowania w wieku poniżej 2 lat. Najczęściej lokalizuje się w przynasadach dalszej kości promieniowej, dalszej kości udowej, bliższej kości piszczelowej i bliższej kości ramiennej. Kończyny przednie częściej dotknięte są problemem. 
Kostniakomięsak psów szkieletu osiowego może dotyczyć żuchwy, szczęki, kości kręgosłupa, kości mózgowioczaszki, żeber, kości jamy nosowej i miednicy. Występuje u psów średnio 9-letnich, a OS żeber u psów ok. 7-letnich. Pozaszkieletowe lokalizacje OS są rzadkie i dotyczą gruczołu mlekowego, śledziony, jelit, wątroby, nerek, jąder, pochwy, gałek ocznych, żołądka, nadnerczy, tarczycy i innych narządów.
Czynniki etiologiczne nie zostały poznane, jednak jasne jest,  że kostniakomięsak występuje częściej w miejscach intensywnego wzrostu kości oraz miejscach urazów (złamania, uderzenia, implanty, miejsca operacji) i napromieniania. Zapewne skutkuje to częstszym występowaniem mutacji w komórkach intensywnie dzielących się i zapoczątkowaniem karcynogenezy. Wg niektórych badań kastracja zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworu. 

Kostniakomięsak u psa - objawy

Najczęstszym objawem kostniakomięsaka kości kończyn jest niewielka, przemijająca po lekach przeciwbólowych/przeciwzapalnych kulawizna, stopniowo nasilająca się i następnie obrzęk okolicy rozwoju nowotworu wynikający z reakcji zapalnej, mikrozłamań i nasilającego się bólu. W przypadku zmian w szkielecie osiowym dominuje deformacja i niekiedy istotny ból.

Kostniakomięsak u psa - rozpoznanie

W badaniu radiologicznym (RTG) ujawnić można zmiany lityczne, sklerotyczne lub najczęściej lityczno-sklerotyczne kości, rzadziej lizę istoty korowej, odczyny odokostnowe, promieniście rozchodzące się odczyny kostne, trójkąt Codman’a, utratę utkania beleczkowego kości i złamania patologiczne. Nie można jednoznacznie postawić rozpoznania kostniakomięsaka na podstawie obrazu radiologicznego, jednak w połączeniu z wywiadem, określoną wielkością psa, przebiegiem klinicznym choroby i reakcją na leczenie może on bardzo mocno sugerować rozpoznanie.
Rozpoznanie stawiane jest na podstawie pobrania wycinka ze zmiany z wykorzystaniem igły do biopsji korowej kości, trepanu/trefiny lub w trakcie chirurgicznego pobrania wycinka. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa, szczególnie wspierana obrazowaniem ultrasonograficznym, może okazać się użyteczna, jednak wiąże się ze stosunkowo dużym ryzykiem błędu. 

Kostniakomięsak u psa - przerzuty

Kostniakomięsak kości kończyn psów jest nowotworem o agresywnym przebiegu klinicznym i na wczesnym etapie przerzutującym. U większości psów pojawiają się zmiany przerzutowe. Wykazanie obecności makroprzerzutów (badania RTG klatki piersiowej w trzech projekcjach, USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa, BAC węzłów chłonnych, scyntygrafia) w momencie stawiania rozpoznania ma znaczenie o tyle, że ich obecność wiąże się ze znacząco krótszym okresem przeżycia. 
W związku z bardzo wysokim potencjałem przerzutowym kostniakomięsaka kończyn psów, leczenie w większości przypadków ma charakter paliatywny. Postępowanie powinno uwzględniać leczenie dolegliwości związanych z guzem pierwotnym i leczenie choroby przerzutowej. O ile brane jest pod uwagę postępowanie operacyjne, powinno ono mieć miejsce możliwie na wczesnym etapie leczenia. 

Kostniakomięsak u psa - leczenie

Tradycyjnym i najczęstszym postępowaniem dla kostniakomięsaka kości kończyn jest amputacja. Postępowanie to zawsze jest dobrze tolerowane, o ile dość rygorystycznie przeprowadzana jest kwalifikacja do amputacji.  
Dla psów nie będących kandydatami do amputacji można rozważać zabieg oszczędzający. 
Z powodu bardzo wysokiego potencjału przerzutowego kostniakomięsaka kości kończyn psów, postępowanie chirurgiczne powinno zostać uzupełnione chemioterapią onkologiczną.
Dla jakości życia pacjentów nie poddawanych zabiegom operacyjnym kluczowe znacznie ma postępowanie przeciwbólowe, a także odpowiednia opieka właścicieli. Dla choroby przerzutowej wykonywana jest niekiedy metastazektomia.
Postępowaniem z wyboru dla kostniakomięsaka szkieletu osiowego jest usunięcie chirurgiczne. 
 Jako leczenie uzupełniające dla tych przypadków wykorzystana może być radioterapia.
Dla przypadków z przerzutami stosowany jest lek do leczenia ukierunkowanego molekularnie - Palladia.