Co to jest chłoniak kotów?
Chłoniak (lymphoma) lub inaczej chłoniakomięsak (lymphosarcoma, LSA) to nowotwór złośliwy wywodzący się z limfocytów, a więc komórek układu odpornościowego i krwiotwórczego. Stanowi on 50-90% nowotworów układu krwiotwórczego. Ryzyko wystąpienia tej choroby wynosi 200 przypadków na 100 000 kotów w populacji.Chłoniak u kota - przyczyny
U kotów za wystąpienie choroby odpowiedzialny jest głównie wirus białaczki kotów (FeLV) - zwiększa on o ok. 60 razy ryzyko zachorowania. Częstą przyczyną chłoniaka jest również wirus niedoboru immunologicznego kotów (FIV) - zwiększa ryzyko zachorowania o ok. 6 razy.Chłoniak u młodych kotów najczęściej związany jest więc z zakażeniem wirusem białaczki i dotyczy głównie śródpiersia (forma śródpiersiowa) i węzłów chłonnych (forma wieloogniskowa). Z kolei chłoniak u starszych kotów rzadko związany jest z wirusem białaczki i w większości przypadków dotyczy przewodu pokarmowego. Ta lokalizacja w ostatnich latach jest najczęstsza u kotów.
Najczęściej spotykaną lokalizacją chłoniaka u kotów jest przewód pokarmowy.
Chłoniak u kota - objawy
- chłoniak wieloogniskowy/węzłowy - powiększenie pojedynczych lub wszystkich węzłów chłonnych, może pojawiać się powiększenie wątroby, zajęcie szpiku kostnego i innych narządów. Na ogół brak jest innych objawów, choć może pojawiać się utrata masy ciała, niechęć do jedzenia, apatia, rzadziej objawy skazy krwotocznej, choroby zakrzepowo-zatorowej, zmiany w gałkach ocznych, objawy neurologiczne, zakażenia wtórne,
- chłoniak śródpiersiowy - powiększenie węzłów chłonnych śródpiersiowych przednich, często związane z obecnością płynu w jamie opłucnej i niekiedy zajęciem szpiku kostnego. Często występuje kaszel, duszność, niekiedy ulewanie,
- chłoniak pokarmowy - pojedyncze nacieki/guzy na terenie jamy brzusznej, bądź zmiany rozlane wieloogniskowe jelit z/bez zajęcia węzłów chłonnych krezkowych. Może objawiać się wymiotami, biegunką, niechęcią do jedzenia, utratą masy ciała, bolesnym i utrudnionym oddawanie kału lub nadmiernym parciem na kał, niekiedy zapaleniem otrzewnej wtórnym do całkowitej niedrożności i pęknięcia ściany jelita,
- chłoniak skórny – formie epiteliotropowej (nacieki limfocytów lokalizują się tylko w naskórku) lub nieepiteliotroppowej (naciek tyczy też innych warstw skóry). Nowotwór ograniczający się do naskórka powoduje długotrwałe wyłysienia, depigmentację, złuszczanie naskórka, świąd i rumień. Ta choroba postępuje miesiącami lub latami, aż do formowania strupów, owrzodzeń, a wreszcie guzów. Chłoniak nieepiteliotropowy jest na ogół bardziej złośliwy, niż poprzedni, rozprzestrzenia się z licznych ognisk w skórze na węzły chłonne, narządy jamy brzusznej i szpik kostny.
- chłoniak pozawęzłowy – u kotów najczęściej lokalizuje się w nerkach (prowadząc do ich niewydolności), gardle i nosie, gałkach ocznych i układzie nerwowym. Objawy zależne są od lokalizacji nacieku.
Chłoniaki kotów to w ok. 50% procesy o wysokim stopniu złośliwości.
Chłoniak u kota - diagnostyka
Rozpoznawanie chłoniaka u kota opiera się o badanie cytopatologiczne (materiału pobranego w czasie biopsji cienkoigłowej lub płynu), rzadziej histopatologiczne fragmentu tkanki (narządu lub węzła chłonnego; kiedy badanie cytopatologiczne nie daje jednoznacznego wyniku).Wykonywane są na ogół też badania dodatkowe, tj. badanie morfologii krwi, biochemiczne surowicy, RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej (rzadziej klatki piersiowej), ogólne moczu, serologiczne w kierunku wirusa białaczki (FeLV) i wirusa niedoboru immunologicznego (FIV). Wszystkie te badania służą określeniu stopnia zaawansowania klinicznego choroby oraz oznaczeniu wyjściowych wartości parametrów przed leczeniem.
Chłoniak u kota - leczenie
- chemioterapia onkologiczna
Zdecydowanie najczęstszą metodą leczenia chłoniaków kotów jest chemioterapia onkologiczna wielolekowa. Reakcję na leczenie ocenia się na podstawie rozmiarów węzłów chłonnych lub guza. Stan pacjenta monitorowany jest w oparciu o badania hematologiczne i inne parametry, zależnie od rodzaju stosowanych leków cytostatycznych.
W zdecydowanej większości przypadków pacjent leczony prowadzić może normalne życie. W ok. 90% przypadków chemioterapia onkologiczna nie wiąże się z występowaniem znaczących efektów ubocznych (wymiotów czy biegunek). U kotów najczęstszym problemem jest niechęć do jedzenia i wymagają one stymulacji apetytu.
Wg badania "Owners 'perception of their cats' quality of life during COP chemotherapy for lymphoma." Tzannes i wsp. jakość życia kotów oceniana przez właścicieli pacjentów wynosiła u kotów bez leczenia 3,9, natomiast wprowadzenie chemioterapii podnosiło ją do 6,3 w skali 10-stopniowej. - chirurgia onkologiczna Leczenie chirurgiczne ma zastosowanie tylko w niektórych tylko formach anatomicznych choroby. Wiele przypadków chłoniaka jelit wymaga otwarcia jamy brzusznej. Przypadki chłoniaka rdzenia kręgowego lub pojedynczych guzów skóry także mogą być leczone chirurgicznie, ale wymagają niemal zawsze później chemioterapii.
- radioterapia megawoltowa Radioterapia może być stosowana dla: pojedynczych i nieoperacyjnych guzów skóry, chłoniaka jamy nosowej, chłoniaka doczaszkowej części śródpiersia (niektóre przypadki). Napromienianie powoduje często lekkie zapalenie skóry w miejscu napromienianym, zazwyczaj u kotów znacznie mniej nasilonym, niż u psów. Bardzo rzadko stanowi ono znaczący problem.
Długość życia kotów chorujących na chłoniaka
Niżej przestawione liczby należy traktować jedynie orientacyjnie. Czas przeżycia jest inny dla poszczególnych przypadków, biorąc pod uwagę kondycję pacjenta, stopień zaawansowania choroby oraz istnienie schorzeń towarzyszących.- Bez leczenia średni czas przeżycia kotów z chłoniakiem wynosi tylko 6-8 tygodni.
- Leczenie glikokortykosteroidami może wydłużyć życie do ok. 3 miesięcy.
- Chemioterapia onkologiczna może znacząco wydłużyć życie zwierzęcia. Czasy przeżycia dla chłoniaków wysokiego stopnia złośliwości przewodu pokarmowego wynosi na ogół 210-280 dni, a dla niskiego stopnia złośliwości - 1,5-2 lata. Koty z chłoniakiem nerek na ogół żyją ok. 400 dni przy leczeniu chemioterapią, a z guzem śródpiersia najczęściej ponad rok.
- Radioterapia megawoltowa może wydłużyć życie kotów z chłoniakiem jamy nosowej do niemal 1500 dni
dr n. wet. Dariusz Jagielski
onkolog weterynaryjny
Absolwent Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Członek Europejskiego Stowarzyszenia Onkologii Weterynaryjnej. Uczestnik i wykładowca licznych sympozjów weterynaryjnych (w kraju i za granicą).
Autor licznych publikacji z dziedziny onkologii weterynaryjnej. Przez ponad 10 lat był wykładowcą akademickim (zajmującym się onkologią i hematologią weterynaryjną), a przez ponad 4 lata – przewodniczącym Sekcji Onkologii Polskiego Stowarzyszenia Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt. Wykładowca podyplomowych studiów specjalizacyjnych dla lekarzy weterynarii.
Dyrektor medyczny w jedynym w Polsce Ośrodku radioterapii megawoltowej dla zwierząt - RTWet